SÜLEYMANİYE – Irak genelinde yapılan seçimler, parlamento tarafından belirlenen bir takım seçim yasaları çerçevesinde gerçekleşiyor. Bu yasalarda, seçimlerin yapılacağı yerler, seçimlerin yol ve yöntemleri, seçmen listelerinin hazırlanması, liste ve adayların seçimlere katılma koşulları belirleniyor.
Irak genelinde 12 Mayıs 2018 tarihinde gerçekleşmesi planlanan parlamento seçimleri yine bu yasalar çerçevesinde gerçekleşecek. Özel oylama, seçimden 48 saat önce başlayacak. Bu oylamada özel durumu olan, yerel güçler, savunma güçleri, tutuklular, yatan hastalar ve mülteciler oylarını kullanacak.
Bugün (15.04.2018) başlayan propaganda süreci, seçimlere bir gün kala sona erecek.
Irak yasalarına göre, seçim günü Bakanlar Kurulu tarafından Yüksek Seçim Komisyonu ile birlikte belirlenir ve parlamentonun onayı alınır.
Baas rejiminin 9 Nisan 2003 tarihinde devrilmesinden sonra, parlamento 328 sandalye olarak belirlendi. Parlamentoda daha sonra alınan bir kararla sandalye sayısı 337’ye yükseltildi.
Irak parlamento seçimleri, 320 sandalye için yapılacak. Sandalyelerin vilayetlere göre göre dağılımı da her vilayetin nüfus oranına göre belirleniyor. Buna göre, her 100 bin oy bir sandalyeye karşılık gelmektedir.
Parlamentoda ayrıca Azınlıklar için 8 sandalye belirlendi. Bu sandalyelerin 5’i Bağdat, Musul Hewlêr ve Kerkük’te yaşayan Hristiyanlar için, biri Nînowa vilayetinde yaşayan Êzidîler için, biri Bağdat’taki Saêyeî Mendayî grubu için, biri de Musul’da bulunan Şebek Kürtleri için ayırılan kota çerçevesinde belirlendi.
Vilayetlerin sandalye sayısı:
Oy kullanabilme şartları:
Irak seçim yasalarına göre, Irak kimliğine sahip olan, 18 yaşını dolduran, akli dengesi yerinde olan herkes seçmen listesine kaydolup oy kullanma hakkına sahiptir. Oy kullanma işlemi bir gün sürüyor. Bütün seçmenler, bir adaya ve listeye oy verebiliyor. Seçmen ayrıca, yalnızca bir listeye de oy verme hakkına sahip.
Irak Parlamentosu için kimler aday olabiliyor?
Irak Parlamentosu’nda yer almak için aday olmak isteyenlerin, Irak kimliğine sahip olması, tam ehliyete sahip olması ve en az 30 yaşında olması gerekiyor. Diğer yandan, daha önce herhangi bir yargı sürecinde ceza almamış ve tutuklanmamış olması gerekiyor. Aday olmak isteyen kişilerin, adaylık başvurusu sürecinde asker olmaması ve asayiş kurumlarının bir üyesi olmaması gerekiyor. Ayrıca diploma sahibi olması gerekiyor.
Irak Yüksek Seçim Komisyonu, kesin aday isimlerini seçimlere 15 gün kala ortak ulusal komisyona gönderir.
Listelerin belirlenmesi
Yasala göre, 3 farklı liste bulunuyor. Buna göre bir aday tek başına seçimlerine tek başına katılabilir ve bağımsız bir liste oluşturabilir. Siyasi bir parti liste oluşturabilir. Ya da birden fazla siyasi parti bir liste oluşturup adaylarını sunabilir. Diğer yandan birden fazla siyasi taraf koalisyon kurup ortak bir liste çıkarabilir ve adaylarını birlikte belirleyebilir.
Sunulan bütün listelerdeki kadın kotası en az yüzde 25 olmalıdır. Bu da sunulan listedeki adayların her dördünden birinin kadın olması gerektiği anlamına geliyor.
Propaganda süreci yasakları
Irak seçimlerinde, resmî kurumlarda ve dini merkezler seçim propagandasının yapılması, Irak’ın resmi logosunun ve devlet hazinesinin propaganda için kullanılması yasak. Diğer yandan, savunma ve askeri güçlerin seçim adayları için çalışması da Irak seçim yasalarına göre belirlenen yasaklar arasında.
