Kürt kadınlarının yerel yönetimlerde ve siyasette aktif role sahip olması 1990’lı yıllara dayanıyor.
Kadınlar Halkın Demokrasi Partisi HADEP’in yüzde 25 kadın kotası uygulaması ile siyasette aktif yer almaya başlar.
1994 yılında kurulan parti, 4 yıl sonra belediye seçimlerine girer.
Erkeklerin kadın adaylar ile belediyelerin kaybedileceği iddialarına rağmen kadınlar geri adım atmaz ve 3 kadın belediye başkanı seçilir.
Bu kadınlar, Mukaddes Kubilay, Cihan Sincar ve Ayşe Karadağ’dı. Ancak HADEP 2003 yılında kapatılır.
1997’de kurulan Demokratik Halk Partisi-DEHAP, yüzde 35 kadın kotası uygulamaya başlar. Ancak DEHAP, Demokratik Toplum Partisi’nin (DTP) kurulması sürecinde kendisini feshederek DTP sürecine katılır.
9 Kasım 2005 tarihinde kurulan DTP kadın kotasını yüzde 40’a çıkarır. Ahmet Türk, Leyla Zana, Orhan Doğan ve Aysel Tuğluk’un kurucuları arasında yer aldığı DTP’de Türkiye’de ilk kez siyasi bir parti olarak eşbaşkanlık sistemini uygulamaya başlar. Aysel Tuğluk 420 delegeden 403’ünün oyunu alarak eşbaşkan olur.
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından eşbaşkanlık sistemi kabul görmese de fiiliyatta bu hayata geçirilir.
DTP’nin il ve ilçe örgütleri de buna göre şekillenir.
Ahmet Türk ve Aysel Tuğluk’un eşbaşkanlığını yürüttüğü DTP’de ilk defa, kadına yönelik şiddette bulunan erkeklere karşı da yaptırım uygulanması maddeleri tüzükte yerini bulur.
DTP’de 2004 yerel seçimlerinde 9 kadın 2009 yerel seçimlerinde ise 15 kadın belediye başkanı seçilir.
Bu sayıyla Türkiye’de yerel yönetimlerde kadının irade olması yönünde oranı da artıran ilk parti olur.
DTK’nin ilk eşbaşkanları ise Yüksel Genç ve Hatip Dicle olur.
2010’da da Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) yaptığı olağanüstü kongrede eşbaşkanlığa geçer.
Eşbaşkanlığa Gültan Kışanak ve Selahattin Demirtaş seçilir.
2011 seçimlerinde ise BDP 35 milletvekili ile Meclis’teki yerini alır.
Milletvekilleri daha sonra 2013’te HDP çatısı altında birleşir.
HDP’nin tüzüğünde de eşbaşkanlık yer alır ve 27 Ekim 2013’te ilk eşbaşkanlar Sebahat Tuncel ve Ertuğrul Kürkçü olur.
Eşbaşkanlık sistemi, 2013’te Önder Apo’nun çözüm süreci önerisi ile Faşist şef Erdoğan tarafından deklare edilen “Demokratikleşme Paketi” kapsamında resmen kabul edilir.
Böylece siyasi partilerde eşbaşkanlığın önü 2014’te açılmış oldu.
2014’teki 30 Mart yerel seçimlerinde ise BDP eşbaşkanlığı yerel yönetimlere taşır.
2016’ya gelindiğinde faşist şef erdoğan ve saray yargısı tarafından eşbaşkanlık sistemiyle kadın eşbaşkanlar hedef alınır.
Figen Yüksekdağ, Sabahat Tuncel, Aysel Tuğluk, Gültan Kışanak, Selma Irmak’ın da içinde olduğu kadın siyasetçiler tutuklanır.
31 Mart 2019 yerel seçimlerinde de HDP “eşbaşkanlık” uygulamasında ısrar eder. 3 büyükşehir, 5 il, 45 ilçe ve 12 belde belediyesi olmak üzere toplamda 65 belediye kazanır.
Ancak Saray rejimi, HDP’nin 45 belediyesine kayyım atanır ve 25 belediye eşbaşkanı da tutuklanır.
